Яңалыклар

Ә сез чәй яратасызмы?

Ә сез чәй яратасызмы?

21 майда күп илләрдә Халыкара чәй көне билгеләп үтелә – ул төрле халыкларны, мәдәниятләрне һәм буыннарны берләштерүче эчемлеккә багышланган көн. Бу дата чәйнең тәме һәм хуш исе турында гына түгел, ә чәй җитештерү тармагында эшләүче миллионлаган кешенең хезмәтенә хөрмәт күрсәтү көне дә. Чәйнең бик күп төрләре бар: кара, яшел, ак, улун, пуэр – һәрберсе үзенчәлекле тәме, исе һәм тарихы белән аерылып тора. Чәй күңелне күтәрергә дә, тынычландырырга да мөмкин. Ул традицион чәй табынының үзәге дә, көндәлек тормышта кулланыла торган гадәти эчемлек тә була ала. Чәй мәдәниятендә татар традициясе аерым урын били.Татар халкында чәй – гади генә эчемлек түгел, ул кунакчыллык символы. Чәй гадәттә печенье, чәк-чәк, бавырсак, камыр ашлары белән тәкъдим ителә. Күпчелек татарлар чәйне сөт белән эчәргә ярата – ул тәмлерәк, туклыклырак була һәм үзенчәлекле йомшак тәм ала.  Ә сез чәй яратасызмы?

21.05.2025
Имтиханнар башлана:борчылмас өчен нишләргә

Имтиханнар башлана:борчылмас өчен нишләргә

Май ахыры – июнь башында республика мәктәпләрендә IX сыйныф укучылары өчен төп дәүләт имтиханнары (ТДИ) башлана. Бу – мөһим чор, чөнки ул укучының киләчәк юлын билгеләүгә зур йогынты ясый. Шуңа күрә, имтиханнарга әзерлекле килү, белемне системалы рәвештә кабатлау гына түгел, ә психологик яктан тыныч булу да бик әһәмиятле. 2025 елда ТДИ расписаниесе: 21 һәм 22 май – чит телләр 26 май – биология, химия, информатика, җәмгыять белеме 29 май – тарих, география, физика, химия 3 июнь – математика 6 июнь – җәмгыять белеме, география, информатика 9 июнь – рус теле 16 июнь – әдәбият, физика, биология, информатика Имтиханнар сәгать 10:00 да башлана. 23 майда 11нче сыйныф укучылары өчен Бердәм дәүләт имтиханнары (БДИ) да башлана. Алар өчен бу – мәктәпне тәмамлау һәм югары уку йортларына юл алу баскычы. БДИ тапшыручыларга да уңышлар телибез! Уңышның нигезе – даими әзерлек. Әгәр син материалны кабатлыйсың, тестлар чишәсең, имтихан форматын аңлыйсың икән – димәк, син инде күп эш башкаргансың. Иң нәтиҗәлесе – көн саен әз генә булса да шөгыльләнү. Көчле борчу килгәндә, гади сулыш күнегүе ярдәм итә ала: 4 секунд дәвамында тирән итеп сулыш ал, 4 секунд тотып тор, аннары 4 секунд дәвамында сулышны чыгар. Бу күнегүне берничә тапкыр кабатла – тынычланачаксың. Үзеңне башкалар белән чагыштырма. Һәркемнең көчле яклары һәм әзерлек темпы төрле. Башкаларга карап түгел, үз мөмкинлекләреңә таянып эш ит. Йокың туйган булсын. Төнлә утырып әзерләнүдән файда юк, киресенчә, ул көне буе хәлсезлек китерә. Яхшы йокы – яхшы нәтиҗә нигезе. Имтихан алдыннан җиңел, туклыклы итеп аша. Мәсәлән, ботка, җимеш, бутерброд – болар көнеңне яхшы башларга булыша, баш мие яхшырак эшли. Иң мөһиме – уңай караш. Син күпне өйрәндең, күпме мәсьәләләр чиштең – бу инде зур казаныш. Үз көчеңә ышан, син барысын да булдырасың Татарстан Республикасы чыгарылыш сыйныф укучыларына: ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы искәртә: ТДИда катнашучылар имтихан үтәчәк пунктка иртәнге 9:45тән дә соңга калмыйча килергә тиеш. Үзең белән паспорт һәм кара гелле ручка булу мәҗбүри. Төгәл мәгълүматны үз мәктәбеңнән яисә министрлыкның рәсми сайтында белешергә мөмкин. ТДИ һәм БДИ тапшыручыларга уңышлар, тынычлык һәм ышаныч телибез! Сез булдырачаксыз!

20.05.2025
Татарстан Республикасы Матбугат көне белән!

Татарстан Республикасы Матбугат көне белән!

Бүген – сүз, яңалыклар һәм мәгълүмат дөньясы белән бәйле һәркем өчен үзенчәлекле көн: Татарстан Республикасы Матбугат көнен билгеләп үтәбез! Бу бәйрәм безгә журналистларның, редакторларның, хәбәрчеләрнең һәм мәгълүмат таратучы башка белгечләрнең җәмгыять өчен никадәр мөһим булуын искәртә. Алар кешеләргә дөреслекне җиткерә, яңалыклар белән таныштыра һәм туган тел, мәдәният белән бәйләнешне сакларга ярдәм итә. Быел бу көн аеруча истәлекле – нәкъ 120 ел элек беренче татар газетасы «Нур» дөнья күрә. Ул чын мәгънәсендә милли матбугат үсешенә нигез сала. Шул вакыттан бирле Татарстанда дистәләрчә газета, журнал, интернет-сайтлар, һәм, әлбәттә, телеканаллар барлыкка килә – алар татар телендә иң әһәмиятле яңалыкларны җиткерә. Бүген мәгълүмат – гади генә хәбәр түгел. Ул – тәрбия, белем, халыкны берләштерү чарасы. Һәр кеше үзен зур җәмгыятьнең әһәмиятле өлеше итеп тоярга тиеш. Аерым рәхмәт сүзләребезне – «ШАЯН ТВ» телеканалы журналистларына җиткерәбез! Сезнең эшегез белән чын күңелдән горурланабыз! Балалар һәм яшүсмерләр өчен мөһим темаларны гади, аңлаешлы тел белән җиткерүегез – зур хезмәт. Киләчәктә дә сезгә яңадан-яңа уңышлар, иҗади проектлар һәм илһам телибез! Бәйрәм белән!

19.05.2025
Музейлар турында

Музейлар турында

Һәр елның 18 мае Халыкара музейлар көне буларак билгеләп үтелә. Бу – яраткан музееңны яңадан карау, яисә күптән барырга теләгән, әмма һаман барып җитеп булмаган музейга юл тоту өчен менә дигән сәбәп! Менә сезгә музейлар турында берничә кызыклы һәм гаҗәп факт: Музейлар турында кызыклы фактлар: 1. Дөньяда иң күп кеше йөри торган музей – Лувр музее Ул Париж шәһәрендә урнашкан һәм елына 7 миллионнан артык кеше кабул итә. Ә аның иң мәшһүр экспонаты – Леонардо да Винчиның «Мона Лиза»сы – нибары 8 килограмм гына авырлыкта. 2. Музейлар бары тик сәнгать турында гына түгел Дөньяда шоколад, икмәк, песиләр, катоклар, хәтта начар сәнгатькә багышланган музейлар да бар. Һәр кеше үзенә кызыклы теманы таба ала. 3. Беренче музей Борынгы Грециядә барлыкка килгән Аның исеме «Мусейон» булган һәм ул сәнгать һәм фән илаһлары – музаларга багышланган. «Музей» сүзе дә шуннан килеп чыккан. 4. Кайбер музейларда экспонатларга кагылырга да мөмкин Бу – интерактив музейлар. Алар бигрәк тә балалар арасында популяр. Мисал өчен, фәнни үзәкләрдә тәҗрибәләрне үзең ясап карыйсың, модельләрне эшләтеп җибәрергә була! 5. Ачык һавадагы музейлар да бар Мондый музейларда борынгы авыллар, йортлар, көнкүреш әйберләре күрсәтелә. Анда үткән заманга чынбарлыкта кебек күчеп була. Татарстанда музейлар Безнең республикада да музейлар күп һәм алар бик төрле: -Татарстан Республикасы Милли музее – иң зур музей, 1895 елда нигез салынган. -Чәкчәк музее (Казан) – чәкчәкнең тарихы һәм рецепты белән таныштыра. Моннан тыш, этнография, тарихи-мәдәни һәйкәлләр, хәтта бер генә предметка багышланган музейлар да бар. 18 майда күп кенә музейларга керү бушлай була. Үз шәһәрегезнең афишасын карагыз – янәшәгездә үк яңа тәҗрибә көтеп торырга мөмкин. Бәйрәм белән! Музейлар – ул бары тик экспонатлар гына түгел. Алар – тарих, хәтер, мәдәният, һәм безнең кем булуыбызны аңлау ысулы.

18.05.2025
Дөньяны нурга күмгән көч

Дөньяны нурга күмгән көч

Һәр көн яктылык белән башлана. Яктылык булмаса, иртәләр дә, үсемлекләр дә, китап уку да, хәтта елмаю да булмас иде. Яктылык – ул тик гади яктылык кына түгел. Ул – тормыш нигезе, белем чыганагы, галимнәр, рәссамнар һәм шагыйрьләр өчен илһам чыганагы. Яктылык дөньяны күрергә ярдәм итә. Ул кояштан, лампалардан, учактан, шәмнәрдән һәм экраннардан килә. Яктылык булмаса, кешеләр тирә-юньне күрә алмас иде, ә үсемлекләр – кислород чыгара алмас иде. Яктылык төрле була. Кайвакыт ул җылы, кояш нуры кебек. Ә кайчагында салкын – йолдызларның нуры кебек. Әмма һәр очракта да ул дөньяны матур һәм күренерлек итә. Фәндә яктылык -Яктылык галимнәр өчен һәрвакыт сер булып торган. XVII гасырда Исаак Ньютон ак яктылыкның барлык төсләрне – кызылдан шәмәхегә кадәр – үз эченә алганын күрсәтә. -Альберт Эйнштейн яктылык ничек хәрәкәт итә икәнен өйрәнеп, кояш панельләрен эшләргә ярдәм иткән ачышлар ясаган. -Астрономнар ерак йолдызлар һәм планеталар турында нәкъ яктылык аша беләләр. Ул дулкыннар Җиргә кадәр килеп җитә. -Яктылык лазерлар, телескоплар, микроскоплар һәм башка күп кенә җайланмалар эшләүгә нигез булып тора. Сәнгатьтә яктылык -Рәссамнар гасырлар буе яктылык белән эшләргә өйрәнгән. Алар сурәттә якты нурлар, күләгәләр, кояш батышын, шәмнәрне күрсәтеп, сурәтләрне «терелтәләр». -Кино һәм театрда яктылык атмосфера тудыра: серле, әкияти яки шатлыклы. Без барыбыз яраткан мультфильмнарда да яктылык – сюжетның мөһим өлеше. Мәсәлән, фонарьлар кабына, йолдызлар яна башлый. -Фотографлар да «яктылык белән рәсем төшерәләр» – фотоның матур килеп чыгуы яктылыкка бәйле. Мәдәнияттә яктылык Күпчелек мәдәниятләрдә яктылык – яхшылык, белем һәм җылылык символы. Мисал өчен: -Борынгы Мисырда кояш – Алла булып саналган. -Һиндстанда Дивали дип аталган бәйрәм бар – яктылыкның караңгылык өстеннән җиңүе көне. -Әкиятләрдә герой еш кына якты чыганак алып бара: фонарь, факел яки күңелендәге якты нур – изгелек. Яктылык көне – безгә белем, яхшылык һәм матурлыкның нәкъ яктылык булуын искә төшерә. Бу көн дөньяга яңа, яктырак күзләр белән карарга мөмкинлек бирсә  иде!

16.05.2025
Главная Программа Видео Шортс Поиск