Яңалыклар

Әкият илендә: «Бал корты һәм Шөпшә»!

Әкият илендә: «Бал корты һәм Шөпшә»!

Чәчәкләр башлыгы бик зур ярыш үткәрергә булган. Шул турыда төрле якка хәбәр дә салган: — Кем дә кем бал салырга яхшы савыт әзерләсә, ул савытта бал бер дә бозылмаса, әчемәсә, барлык чәчәктәге балны шуңа бирәчәкмен,- дигән. Бөҗәкләр көнне-төнне белмәгәннәр, бар да тырышып савыт эшләгәннәр. Күп тә үтмәгән, бөҗәкләр төрле яклап очып килгәннәр. Бар да үзләре эшләгән савытларны чәчәк башлыгына китергәннәр. — Менә дигән савыт, балны кара салып,- дигәннәр. Чәчәкләр башлыгы барысын да борып җибәргән. — Ашыккансыз, ашыккансыз, бик начар ясагансыз. Мондый савытлар миңа кирәкми. Шуңа күрә бал да сезгә эләкми,- дигән. Шөпшә белән Бал корты иң соңгылар булып эшкә керешкәннәр, беренчелекне алырга өмет иткәннәр. Бал корты көне буе бертуктамый эшли дә эшли икән: ерак-ерак җирләргә очып бара, аллы-гөлле чәчәкләрдән бал суырып ала, аны, алып кайтып, үзе әзерләгән матур күзәнәкләргә сала икән. Шөпшә дә чәчәкләрдән бал җыйган. Ләкин ул бик-бик ялкау булган. Иртән әзрәк кенә әшли икән дә, кояш кыздыра баш-лагач, оясына кереп йоклый икән. Көннәрнең берендә Шөпшә Бал кортына очраган һем аны өзелеп-өзелеп кунакка чакырган: — Кил әле, кил, мин әзерләгән бал савытын да күрен китәрсең, кайбер җирләрен төзәткәлисе бардыр, бераз ярдәм дә итәрсең,- дигән. — Ярый,- дигән Бал корты,- барсам барырмын, ләкин бүген миңа кереп чыгыйк, бераз күңел ачып утырыйк,- дип, Шөпшәне үз өене алып киткән һем бик шәпләп кунак иткән. Шөпшә Бал корты эшләгән савытны кат-кат караган һем аны бик-бик мактаган. — Осталарның да остасы икәнсең, мондый шәп савытны ничек ясый алдың? — дигән. — Серемне әйтсәм әйтим, дус кеше бит, сиңа белгертим инде,- дигән Бал корты,- көне-төне тырышып эшләгәч, бүгенгә эш торып торсын, ял итим әле димәгәч, бар авырлыкларны да җиңеп була икән, — дигән. Көннәр үткән дә үткән. Бал кортының Шөпшәге кунакка барыр вакыты да килеп җиткән. Эштән кайтышлый Бал корты Шөпшәнең өенә кергән, дустының хәлен белгән. — Исәнме, Шөпшә дус, эштән соң ятып бераз ял итәсеңме? Әллә юкса авырып торасыңмы? Бал савытларын илтер көн дә җитә бит, бик тырышып әзерләник, — дигән. Шөпшә чалкан яткан, күзләрен акайткан. Аякларын югары сузган, мыекларын түбән салындырган. Ул: — Сәламеңне дә алыр хәлем юк, дустым, — ди икән. Кунакны сыйларлык түгәл, туйганчы үзе ашарлык та балы юк икән. Ярты көн бал җыйса, ул аны ашап бетерә дә барган. Башын шундый ялкаулыкка салган. Шуңа күрә бал савытын да эшли алмаган. Ярыш көне килеп җиткән. Бал корты балавыздан эшләнгән матур күзәнәкле бал савытын күтәреп очып кит­кән. Шөпшә дә үзенең аннан-моннан эшләнгән кәрәзен алып килгән. Чәчәкләр башлыгы кәрәзләргә бал салып караган. Шөпшә кәрәзендә бал тормаган, ә Бал кортының кәрәзе акмаган. — Тырышканнар, күп көч куйганнар, менә дигән кәрәз эшләп чыгарганнар. Шуңа күрә, теләсә нинди чәчәктән, теләсә никадәр бал җыярга Бал кортларына рөхсәт бирәм,- дигән чәчәкләр башлыгы. Шул көннән башлап бал кортлары чәчәкләрдән бал ташый башлаганнар, ә шөпшәлә, ялкаулыклары аркасында, хурлыкка калганнар. Абдулла Алиш  

22.12.2022
Бүген елның иң кыска көне!

Бүген елның иң кыска көне!

21 декабрь - кышкы кояш торгынлыгы көне. Бүген елның иң кыска көне һәм иң озын төне билгеләнә. Нәкъ менә бу көнне кояш көндезге якта горизонтка карата минималь биеклектә була. Көн озынлыгы нибары 7 сәгать тәшкил итә. 23 декабрьдән соң көн озынлыгы арта башлый, 31 декабрьгә көн 6 минутка озая. Ә язга таба кояш ике-өч сәгатькә озаграк карый башлый. Борынгы кешеләр моны - яктылыкның караңгылыкны җиңүе дип кабул иткән. Көннәр озыная бара, димәк, язга да ерак калмый дигән сүз. Кешеләр көн озынлыгы үзгәрүен шунда ук сизә, кәеф тә күтәрелә. Кояш кешегә уңай йогынты ясый. Бу көннән астрономик кыш башлана. Кышкы кояш торгынлыгын борынгы халыклар кояшның “үлеп кабат терелүе” яки “яңадан тууы” рәвешендә күзаллаганнар һәм аны ел саен бик зурлап тантаналы төстә билгеләп үткәннәр. Мондый календарь бәйрәм татарларда “нардуган” дип йөртелгән. Аның атамасы монголча “нар” (кояш) һәм татарча “туу” сүзләреннән ясалган дип аңлату бар. Кышкы кояш торгынлыгына карап булачак уңыш хакында киңәш-табыш корганнар. Кояшлы аяз көннәр салкын җилләр, карлы бураннар белән чиратлаша. Кышның бу төп өлеше, зур песнәк сайравына кадәр дәвам ителә. Ә менә песнәк сайрап җибәрсә, белеп тор: кышның соңгы чоры башлана да инде. Ләкин кыш әле бирешми. Зәһәр суыклар да, көчле бураннар да буласы бар әле. Кышның соңгы чоры март урталарына кадәр дәвам итә.

21.12.2022
«Дүрт тәгәрмәчле дуслар» мультсериалы кабаттан эфирда!

«Дүрт тәгәрмәчле дуслар» мультсериалы кабаттан эфирда!

«Дүрт тәгәрмәчле дуслар» мультсериалының төп геройлары - сары, зәңгәр, кызыл һәм яшел төстәге йөк машиналары. Һәр сериядә машиналарның үз миссияләре бар. Мәсәлән, экскаваторга туп белән уйнарга яки яңа автобуска детальләр алып килергә кирәк. Әлеге гаҗәеп уеннар һәм Моцарт музыкасы белән үрелеп барган бу кызыклы мультсериал сезгә төсләр палитрасын һәм геометрик формаларны танырга ярдәм итәр, шулай ук санарга өйрәнү серләренә төшендерер. Серияләрнең берсендә поезд квадрат, өчпочмак, овал һәм йолдыз алып килә. Бу төрле төстәге фигураларны йөк машинасына күчерергә кирәк, анда алар өчен махсус урыннар әзерләнгән. Әлеге дүрт машина җитешмәгән детальләрне алып килә һәм йөк машинасына эшне башкарырга ярдәм итә. Башка эпизодта исә бер машина кинәт төсен югалта һәм соры төскә керә, ләкин серле борылыш ярдәмендә яңадан яшелгә әйләнә! «Дүрт тәгәрмәчле дуслар» мультсериалы кабаттан эфирга әйләнеп кайта! Дүшәмбедән алып, җомгага кадәр 13:55 һәм 21:55 сәгатьләрдә «ШАЯН ТВ» каналында карагыз!  

19.12.2022
Главная Программа Видео Шортс Поиск