Чаллыда татарча көрәш һәм кул көрәше буенча XI берләштерелгән турнир үткәреләчәк.

30 март көнне Чаллының "Витязь" спорт комплексында мөселман яшьләренең Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте кубогына татарча көрәш һәм кул көрәше буенча XI Бөтенроссия берләштерелгән турниры узачак. Әлеге спорт ярышларын үткәрүнең төп бурычлары – милли көрәшне һәм кул көрәшен, актив тормыш рәвеше алып бару, яшьләрдә чыдамлык һәм түземлелек тәрбияләү максатыннан, мөселман яшьләре арасында популярлаштыру, спортчыларда дуслык, кардәшлек мөнәсәбәтләрен ныгыту, дип хәбәр итә Диния Нәзарәтенең матбугат хезмәте. Мөселман яшьләре арасында узучы турнирның төп үзенчәлеге – катнашучыларның намаз гыйбадәтен белүләре буенча әңгәмә узулары тора. Турнир ахырында үз төркемнәрендә җиңүчеләр арасында җирәбә уздырыла һәм анда отучы турнирның иң олы бүләге – хаҗга юллама белән бүләкләнә. Калган җиңүчеләргә дипломнар һәм акчалата призлар тапшырыла. Ә җиңүче команда Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте кубогына ия була. Турнирда барлык спортчылар да тигез шартларда көч сынаша. Ярышларны Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең Чаллы мөхтәсибәте оештыра һәм аның төп хөкемдары – Татарстанның баш казые Җәлил хәзрәт Фазлыев. Ярышларда катнашу өчен 18 яшь тулган булу, тиешле физик әзерлеккә ия булу һәм табиб рөхсәте булу шарт. Милли көрәш буенча үлчәү категорияләре: 60, 70, 80, 90, 100 һәм 100 килодан авыррак. Кул көрәше буенча үлчәү категорияләре: 70 килога кадәр, 85, 85 килодан авыррак. Мәгълумат «Ватаным Татарстан» сайтыннан алынды  http://urlink.ru/LrIPdgV

Саф һава

Син белмәгән Муса Җәлил

15 февраль көнне Татар халкының бөек улы, герой шагыйрь Муса Җәлилгә 113 яшь тула. Аның тормыш юлын һәм иҗатын мәктәптә дә өйрәнәбез. Әйдәгез, бүген аның турындагы фактларны барлыйк. – гаиләдә 6нчы бала була; – тумышы белән ул Татарстаннан түгел, аның туган ягы – Оренбург өлкәсенең Мостафа авылы; – әтисенең исеме авыл исеме белән тәңгәл – Мостафа, әнисенеке – Рәхимә; – беренче шигырен 9-10 яшендә яза; – матур җырлый һәм рәсем ясый торган була; – 1919 елның октябрендә Төркстан фронтының “Кызыл йолдыз” газетасында беренче шигыре басылып чыга; – “Барабыз” дигән беренче китабы 1925 елда дөнья күрә; – Пушкин, Некрасов, Шевченко, Тихонов, Маяковский, Барто, Маршак кебек шагыйрьләрнең әсәрләрен татарчага тәрҗемә итә; – Муса Җәлил “Ялкын” журналына нигез салучы булып тора; – фронтка үзе теләп китә; – 1942 елда тоткынлыкка эләгә; – шагыйрь тоткынлыкта 791 көн була; – 1944нче елның 25 нче августында герой-шагыйрьне Плетцензее төрмәсендә, гильотинада башын кисәләр; – шагыйрь нибары 38 ел яши; – Муса Җәлил Ватанына хыянәт итүдә гаепләнә, тоткынлыкта чакта язган шигырьләре тупланган Моабит дәфтәрләре туган ягына әйләнеп кайткач кына аның исеме әлеге “сатлыкҗан” дигән кара тамгадан арына. Ул гына да түгел, шагыйрьгә Советлар Союзы Герое исеме бирелә; – Муса Җәлилнең тагын бер Моабит дәфтәре бар дип санала, әмма әлегә аны киң җәмәгатьчелеккә чыгармыйлар; – Муса Җәлилнең Чулпан исемле кызы бар; – күп кеше белгәнчә, шагыйрьнең балалары берәү генә түгел, аның Люция исемле тагын бер кызы һәм Альберт исемле улы бар. Кызы бүгенге көндә дә исән, ул Санкт-Петербургта яши; – Казанда М.Җәлил музее, урамы бар, шулай ук опера-балет театры да аның исеме белән аталган; – шагыйрьнең оныкчыгы Михаил Митрофанов-Җәлил – талантлы скрипач, аңа зур өметләр баглыйлар; – Мишаның әнисе, Муса Җәлилнең оныгы Татьяна Малышева шулай ук пианист. – Лилиан Наврозашвили исемле оныгы – театр һәм кино артисты. Мәгълумат «Ялкын» сайтыннан алынды  http://yalkyn.com/ Зилә Сабитова әзерләде

Нәфис

«ШАЯН ТВ»да зуууур проблема

Әллә яз шулай тәэсир итәме, әллә эш башка нәрсәдәме... белмим. «ШАЯН ТВ» каналы шаяра башлаган. Безнең тапшырулар бер ук вакытта туктап калган. Синең бу эшне тикшерәсең килмиме? Әгәр алынырга уйласаң, без сиңа дәлилләрне калдырабыз... Менә алар: 1) «Калеб»тапшыруы 2) «Җырлы селфи» тапшыруы 3) «Яшьләр тукталышы»тапшыруы 4) «Кармак» тапшыруы 5) «Уймак» тапшыруы 6) «Бергәләп өйрәник»тапшыруы Ничек уйлыйсың, эш нидә икән?

Өйдә телевизор юк...

Балтач районындагы Ярак Чурма авылында яшәүче сигез бала анасы Җәмилә Абдуллина балаларына инглиз телен өйрәткән. Хуҗа­бикә инглиз теле белгече түгел. “Биш яшькә кадәр алар белән туган телдә генә сөйләшә­без. Аннан инде инглизчә өйрәтә башлыйм”, – ди ул. Авылда инглизчә нигә кирәк? Әлеге гаилә белән Балтачтан Дәүләт Советы Рәисе Фәрит Мөхәммәтшин да танышып кайткан. Абдуллиннар Балтач төбәгенә өч ел элек Башкортстаннан күченеп кайткан. Җәмилә үзе Төрекмәнс­танда туган. Туксанынчы елларда Башкортстан егете Илдарга кияүгә чыккан. “Балтачка кайтуның ике сәбәбе бар. Биредәге халыкның 80 проценты – татарлар. Бу инде – балаларга туган телдә аралашып үсәргә мохит бар дигән сүз. Икенчесе – безгә мондагы климат килешә, – дип сөйли Җәмилә. – Балаларыбызга татар исемнәре бирдек, аларны милли җанлы итеп тәрбиялисе килде. Башкортстанда урысча укыдылар. Туган телне саклау өчен тарихи Ватаныбызга кайтырга булдык. Ярак Чурмадан йорт сатып алдык. Удмурт авылы булса да, монда күп кеше татарча сөйләшә. Балаларыбыз Шубандагы татар мәктәбендә белем ала. Берничә ел эчендә балалар әдә­би телдә сөйләшә башлады. Монда күченеп кайтканга бер дә үкен­мибез. Балалар бер-берсе белән татарча гына аралаша”. “Китапханәдән китап төяп кайтабыз” Җәмилә әйтүенчә, Башкортстанда яшәгәндә, татар китаплары таба алмыйча интеккәннәр. Татарча журналлар яздыру гына телне өйрә­нер­гә ярдәм итмәгән. Ә Балтачта Абдуллиннар күрше-тирәдәге китапханә­ләрдәге барлык китапларны укып бетергән. Китапханәчеләре шулай ди. Хәзер район үзәгенә йөри башлаганнар. Иске китапларны төяп алып кайтып, шуны берничә ай буе рәхәтләнеп укыйлар икән. Моның өчен китапханә җитәкчесе Резеда апаларына рәхмәт әйтәләр. Җәми­ләнең бер теләге дә бар – китап­ханәләрдә инглиз, төрек телендәге китаплар да булсын иде. Кечкенә Абдуллиннар татарча шигырь, нә­фис сүз, әдәбият фәне буенча узган бәйгеләрдә катнашып, урыннар яулыйлар икән. Җәмилә белгечлеге буенча – татар һәм урыс телләре укытучысы. Инглизчәгә ул мәктәптә өйрәнгән. “Безне ике ел буе Америкадан кил­гән волонтер укытты. Район мәктәп­ләрендә шундый яшь белгечләр эшләсен иде. Алар кагыйдә ятлату белән генә мавыкмый. Телне уен, хәрәкәтләр аша өйрәтәләр. Сикерә торган укытучыны мин беренче тапкыр шунда күрдем. Бу   бер дә начар түгел. Укытучыга бала белән бер тел­дә сөйләшә белергә кирәк. Югый­сә нәтиҗәсе булмаячак”, – ди ул.  Аларның дүрт баласы мәктәптә укый. Рөстәмгә – 14, Рәйсәгә – 13, Гүзәлгә – 11, Ләйсәнгә исә – 9 яшь. Барысы да инглизчә иркен сөйләшә. Арада инглиз теле бәйгеләрендә җи­ңү яулаучылар да бар. “Алар бе­лән көн буе инглизчә генә аралашабыз. Аңламасалар, хәрәкәт аша күр­сәтәм. Табынны да инглизчә сүзләр белән корабыз. Бакчада яшел­чәләр утыртканда да кирәге чыга. Гаҗәп, бөтенесен дә бик тиз истә калдыралар. Аңламаган сүзләрне сүзлектән табабыз”, – ди. – Кечерәкләренең башы буталып бетмиме? Аларның бит әле башта татарча өйрәнәселәре дә бар. – Кечерәкләр бакчага йөрми. Мин аларны үзем тәрбиялим. Алар да инглизчәне аңлый, тик әле сөйләшә алмыйлар. Буталмый, чит телне кечкенәдән өйрәтү бик отышлы, – ди сигез бала анасы. Җәмилә­дән инглиз теленнән булышуын сораучылар арткан. Репетитор булырга тәкъдим итүчеләр дә бар. Әкчага шөгыльләнергә вакыты юк. Әмма берәүне дә кире бормый. Татар-инглиз гаиләсендә урысчага урын бармы? “Ирем Илдар, балалар урысчаны белмичә калалар бит, дип борчылган иде. Урыс телен рәхәтләнеп 3-4 ай эчендә өйрәнергә була, дип аңлаттым. Күп итеп китап­лар алып кайттым. Бик тиз өйрә­нәләр”, – ди үзе дүрт тел белгән Җәмилә ханым. Өйдә телевизор юк Булган ул, тик Абдуллиннар аны балалары идәндә мүкәли башлагач, абзарга чыгарып куйган. Үзләре диванда ятып, телевизор карап, балаларга, карамагыз, дип әйтә алмыйлар бит. Балаларның телефоннары да юк. Үзегез эшли башлагач, җа­ныгыз  теләгәнне алырсыз, дигән­нәр. Дөрес, ба­ла­ның төрле чагы була. Без нигә ким яки артык дип сорамагыз, кеше сүзе белән үсмәгез, үз фикерегез булсын, дип өйрәтәләр. Өй­дә интернет бар, әти-әниләр кирәк­ле мәгълүматны үзләре табып бирә. Яз җиткәч, Абдуллиннарның бакча тормышы башлана. Һәр бала үз яшелчәсен үстерә. Түтәлен ясаудан башлап уңышын җыйганчы бар мәшәкать аларның өстендә. Тәрбия орлыкларын әнә шулай утырталар бу гаиләдә. “Бүген тәр­бияне дә, белем бирүне дә мәк­тәпкә генә аударырга ярамый. Биш яшьтә инде без балаларга Әлифбаны өйрәтәбез. Мәктәпкә укырга-язарга өйрәтеп кертәбез. Ә аңа кадәр иртә була, – ди Җәмилә. – Чит телләр түгел, туган телебезне өйрәтү – горурлык. Телен белгән, милләте турында уйлаган бала тормышта да югалмаячак”. («Ватаным Татарстан» /№ 22, 15.02.2019/)

«ШАЯН ТВ» хәзер спутникта!

Уң аякны алга, сул аякны артка. Сул кулны аска, ә уңын өскә күтәрәбез.   ( Ә хәзер киресенчә эшлибез)  Сул аякны алга, уң аякны артка. Уң кулны аска, ә сулын өскә күтәрәбез. ( Шулай бик тиз генә  аяк, кулларны алмаштырып биибез) Ә нигә без биибез дип сорыйсыңмы? Мин бу сорауны аңлап бетермәдем! Ничек инде безнең «ШАЯН ТВ» балалар каналын хәзер спутник аша да карап булганны бәйрәм итмичә, биимичә була?  Нишләп син хаман биимисең? Нәрсә? Ничек спутникадан яраткан «ШАЯН ТВ» каналымны табырга дисеңме?  Мин сиңа җавапны әйткәч биисеңме соң? Ярар, килештек! Безне спутник аша табу өчен сиңа «кулдан эзләү» функциясен кулланып  11 489,5 МГц ешлыгын табарга гына кирәк булачак. 

Кыш каникулга китәчәкме?

«Яз, яз, яз җитә, Тәрәзәне ачтылар, Тып, тып, тып итә Эре-эре тамчылар...» Зарыгып, көтеп алган яз җите. Бик теләп сезгә калын курткаларны салып куяр вакыт җитте дип әйтер идем... Кызганыч, әлегә Кыш безне белән сабуллашырга ашыкмый. Аңа  карамастан, урамда инде яз исе килә башлаган. Сизәсезме? Әлбәттә сизмисез инде! Аны сизер өчен урамга чыгарга кирәк.  Әйдә тизерәк киенеп урамга чык. Рәхәтләнеп карда ауна, чана һәм чаңгыда шу, курше малай-кызлар белән кар атышлы уйна.  Бәлки сезнең шаярып уйнаганы күргәннән соң Кыш үзенең каникулына тыныч күңел белән китәр. Урамда уйнап кергәннән соң яңадан безнең сайтыбызга керергә онытма. Сине монда кызыклы мультфильмнар һәм тапшырулар көтә.